کلزا چیست؟
کلزا یک گیاه از خانواده چلیپاهاست که به ارتفاع یک و نیم متر می‌رسد و دانه‌هایی با قطر 2 تا 2.5 میلی‌متر که به شکل کروی هستند تولید می‌کند. این گیاه در زمان بلوغ، دانه‌هایش را با رنگی قهوه‌ای مایل به قرمز یا سیاه تزئین می‌کند. از کیفیت غذایی بالایی برخوردار بوده و در بخش کشت و صنعت استفاده می شود. به طور متوسط، کلزا حاوی 40-44٪ روغن، 20-25٪ پروتئین و 20-30٪ کربوهیدرات است. پروتئین موجود در کلزا بسیار قابل هضم و دارای مشخصات اسید آمینه متعادل است و حاوی عوامل ضد تغذیه ای مانند گلوکوزینولات ها و اسید فیتیک است.
کلزا یک محصول مقاوم است که در آب و هوای خنک و مرطوب به خوبی رشد می‌کند. علاوه بر استفاده از آن به عنوان یک محصول با دانه های روغنی، کلزا معمولاً به عنوان یک گیاه پوششی نیز برای کمک به جلوگیری از فرسایش خاک و بهبود سلامت خاک کشت می شود.
فواید سلامتی و مصرف چند منظوره روغن کلزا
روغن کلزا به عنوان یک روغن گیاهی از دانه‌های گیاه کلزا به دست می‌آید و به عنوان یک ماده غذایی پر مصرف در آشپزخانه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. با توجه به اینکه روغن کلزا اسیدهای چرب غیراشباع غنی دارد، دارای فواید سلامتی بسیاری برای بدن است. این روغن حاوی اسیدهای چرب غیراشباع «اسید اولئیک و اسید لینولئیک» است که به کاهش سطح کلسترول و کاهش خطر بیماری قلبی کمک می‌کنند. علاوه بر این، با داشتن درصد بسیار کمی اسید اروسیک، کیفیت تغذیه‌ای بسیار بالایی دارد. همچنین، محتوای بالای ویتامین که یک آنتی اکسیدان است E و اسیدهای چرب امگا 3 و 6 در این روغن، به محافظت بدن در برابر آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد کمک می‌کند.
روغن کلزا علاوه بر فواید سلامتی، به عنوان یک روغن پخت و پز همه‌کاره مورد استفاده قرار می‌گیرد. با نقطه دود بالایی که دارد، می‌توان از آن برای روش‌های پخت با حرارت بالا مانند سرخ کردن و برشته کردن استفاده کرد. بنابراین، روغن کلزا به عنوان یک روغن چند منظوره به خوبی عمل می‌کند.
لازم به ذکر است که در استفاده از روغن کلزا باید به دوز مناسب آن توجه شود زیرا مصرف بیش از حد ممکن است به بدن آسیب بزند.
کنجاله کلزا، پسماندی ارزشمند برای خوراک دام و طیور
کنجاله کلزا که محصول جانبی استخراج روغن کلزا است، از پسماند حاصل از تولید روغن کلزا به دست می‌آید و یک کالای بسیار با ارزش است. این فرآورده مفید برای خوراک دام و طیور است و معمولاً به عنوان یک ماده غنی از پروتئین در خوراک دام و طیور استفاده می شود.
بعد از برداشت دانه کلزا، کنجاله‌های این گیاه به دلیل دارا بودن مقادیر زیادی پروتئین، اسیدهای چرب امگا ۳ و فیبر، به یک منبع خوراکی برای دام‌ها و طیور تبدیل می‌شوند.
با توجه به اینکه کنجاله کلزا حاوی مواد مغذی مهمی مانند پروتئین، کلسیم، فسفر، منیزیم، پتاسیم، سدیم، فیبر و مقادیر نسبتاً کم کربوهیدرات و چربی است، مصرف آن برای دام‌ها و طیور بسیار مفید است و می‌تواند به بهبود سلامت و رشد این حیوانات کمک کند. کنجاله کلزا به دلیل داشتن فیبر بالا، می‌تواند مشکلات گوارشی در دام و طیور را بهبود بخشد.
همچنین، با افزایش استفاده از کنجاله کلزا به دلیل اثرات زیست محیطی کمتری که نسبت به سایر منابع پروتئینی مانند سویا دارد، به عنوان یک منبع پروتئین سازگار با محیط زیست و پایدار برای خوراک دام، می‌توان به کاهش هزینه‌های تأمین علوفه، تولید و بهبود سطح درآمد دامداران کمک کرد.
از دیگر کاربردهای کنجاله کلزا می‌توان به استفاده آن به عنوان یک منبع انرژی برای تولید برق اشاره کرد. در حال حاضر، بسیاری از نیروگاه‌های برق حرارتی در اروپا، از کنجاله کلزا به عنوان یک سوخت برای تولید برق استفاده می‌کنند. همچنین، با توجه به اینکه کشت کلزا و کنجاله آن برای خاک مفید است و به عنوان یک منبع کود طبیعی برای خاک مورد استفاده قرار می‌گیرد، از این نظر نیز به صنعت کشاورزی و محیط زیست کمک می‌کند. کشت کنجاله کلزا می‌تواند باعث بهبود ساختمان خاک و افزایش تنوع کشت در سیستم کشاورزی شود.
کنجاله کلزا همچنین این پتانسیل را دارد که به عنوان منبعی از ترکیبات زیست فعال برای مصرف انسان استفاده شود، زیرا حاوی پپتیدهای فعال زیستی است که نشان داده شده است مزایای بالقوه سلامتی مانند کاهش التهاب و کاهش فشار خون دارند.
به طور کلی، کلزا یک محصول همه کاره است که دارای طیف وسیعی از کاربردها، از تولید روغن برای پخت و پز و بیودیزل گرفته تا تامین یک ماده مغذی برای خوراک دام است.
