کلمه پروتئین ریشه یونانی دارد، پروتئو به معنای مقدم بودن است. پروتئین یک جزء اساسی از تغذیه دام است که نقش مهمی در رشد، نمو و سلامت کلی دام و طیور ایفا می کند و کمبود آن باعث بیماری در دام می شود.
در این مقاله، ما اهمیت پروتئین در رژیم غذایی حیوانات را بررسی خواهیم کرد، انواع مختلف پروتئین را بررسی خواهیم کرد و منابعی را که حیوانات از آنها این ماده مغذی ضروری را به دست می‌آورند، بررسی خواهیم کرد. درک نقش پروتئین و منابع آن برای کشاورزان، دامداران و مرغداران ضروری است تا از سلامت و بهره وری مطلوب حیوانات اطمینان حاصل شود.
1. اهمیت پروتئین در تغذیه دام
اکثر بافت ها و اندام های حیوانی به پروتئین ها و سایر عناصر به عنوان اجزای سازنده خود نیاز دارند. بنابراین پروتئین های موجود در تغذیه دام برای رشد و بازسازی بافت ها مورد نیاز است. با این حال، پروتئین ها معمولا گران ترین عنصر در رژیم غذایی حیوانات هستند و متاسفانه نمی توان آنها را با هیچ عنصر دیگری جایگزین کرد. مثلا کربوهیدرات ها می توانند به لیپید (رسوب چربی) و لیپیدها به کربوهیدرات تبدیل شوند، اما هیچ عنصری نمی تواند به پروتئین تبدیل شود. بنابراین، پروتئین ها باید در رژیم غذایی حیوانات وجود داشته باشد.
پروتئین به دلیل نقش های چندوجهی آن در تغذیه حیوانات، اغلب به عنوان “بلوک های سازنده زندگی” شناخته می شود. به عنوان یک جزء حیاتی در عملکردهای فیزیولوژیکی مختلف، از جمله:
الف. رشد و توسعه
– پروتئین برای تشکیل بافت ها، ماهیچه ها و اندام ها در حیوانات در حال رشد ضروری است.
– تقسیم سلولی و ترمیم بافت را تسهیل می کند که برای رشد سریع حیوانات جوان بسیار مهم است.
ب. تولید مثل
– مصرف پروتئین مناسب برای عملکرد تولید مثلی در دام حیاتی است.
– پروتئین از رشد اندام های تولید مثل و تولید تخمک و اسپرم حمایت می کند.
ج. عملکرد ایمنی
– بسیاری از اجزای سیستم ایمنی مانند آنتی بادی ها و آنزیم ها از پروتئین تشکیل شده اند.
– سطح پروتئین کافی توانایی حیوان را برای مقاومت در برابر بیماری ها افزایش می دهد.
د. متابولیسم
– آنزیم های دخیل در فرآیندهای متابولیک پروتئین هستند.
– پروتئین به هضم مواد مغذی، جذب و تولید انرژی کمک می کند.
2. انواع پروتئین در تغذیه دام
پروتئین ها از اسیدهای آمینه، بلوک های سازنده مولکول های پروتئین تشکیل شده اند. این اسیدهای آمینه را می توان به دو نوع اصلی تقسیم کرد:
الف. اسیدهای آمینه ضروری
– آمینو اسیدهای ضروری توسط حیوانات قابل سنتز نیستند و باید از طریق رژیم غذایی آنها به دست آیند.
– نمونه هایی از اسیدهای آمینه ضروری عبارتند از لیزین، متیونین و ترئونین.
– کمبود این آمینو اسیدها می تواند منجر به کندی رشد و مشکلات سلامتی شود.
ب- اسیدهای آمینه غیر ضروری
– اسیدهای آمینه غیر ضروری را می توان توسط حیوانات سنتز کرد و نیازهای غذایی آنها را کاهش داد.
– با این حال، تحت شرایط خاصی مانند استرس یا بیماری، ممکن است نیاز به اسیدهای آمینه غیر ضروری افزایش یابد.
– به عنوان مثال می توان به گلوتامین و پرولین اشاره کرد.
نشخوارکنندگان در شکمبه خود میکروارگانیسم های متعددی دارند که قادر به استفاده از نیتروژن برای تولید پروتئین هستند، به همین دلیل است که معمولاً نیتروژن غیر پروتئینی (NPN، عمدتا اوره) به خوراک نشخوارکنندگان اضافه می شود. اگرچه افزودن اوره استراتژی ارزان‌تری نسبت به افزودن پروتئین‌های طبیعی است، اما کشاورزان باید در نظر داشته باشند که نتایج قابل مقایسه نیستند! فراموش نکنید که مقداری منبع قندی در دسترس (ملاس، گلابی خاردار) را برای میکروارگانیسم ها اضافه کنید تا انرژی لازم برای استفاده از این نیتروژن برای تولید پروتئین های خود را بدست آورند!
3. منابع پروتئین در رژیم غذایی حیوانات
حیوانات بسته به گونه، رژیم غذایی و شیوه های مدیریتی پروتئین را از منابع مختلفی دریافت می کنند. منابع رایج پروتئین در تغذیه دام عبارتند از:
الف. پروتئین گیاهی
– غلات (به عنوان مثال، ذرت، گندم، کنجاله سویا) منابع اصلی پروتئین در خوراک دام هستند.
– حبوبات (مانند یونجه، شبدر، سویا) سرشار از پروتئین هستند و در علوفه و سیلو استفاده می شوند.
– دانه های روغنی (به عنوان مثال، آفتابگردان، کلزا، پنبه دانه) وعده های غذایی غنی از پروتئین و روغن های مورد استفاده در خوراک دام را فراهم می کند.
- B. پروتئین حیوانی
– محصولات جانبی حیوانی (مانند پودر ماهی، گوشت و پودر استخوان) منابع عالی پروتئین بسیار قابل هضم هستند.
– محصولات لبنی (مانند شیر، آب پنیر) سرشار از پروتئین هستند و معمولاً در رژیم غذایی حیوانات جوان استفاده می شوند.
ج. حشرات و پروتئین حشرات
– در سال‌های اخیر، حشراتی مانند لارو مگس سیاه و کرم‌های خوراکی به عنوان منابع پروتئینی پایدار برای خوراک دام مورد توجه قرار گرفته‌اند.
– آنها نه تنها سرشار از پروتئین هستند بلکه دوستدار محیط زیست نیز هستند.
د. پروتئین مصنوعی و میکروبی
– اسیدهای آمینه مصنوعی و پروتئین های میکروبی به عنوان مکمل برای رفع نیازهای اسید آمینه خاص استفاده می شوند.
– این مکمل ها به تعادل پروفایل اسید آمینه در رژیم غذایی حیوانات کمک می کنند.
4. کیفیت و قابلیت هضم پروتئین
کیفیت پروتئین در جیره غذایی حیوانات صرفاً با کمیت آن تعیین نمی شود، بلکه با ترکیب اسید آمینه و قابلیت هضم آن نیز تعیین می شود. امتیاز اسید آمینه اصلاح شده با قابلیت هضم پروتئین (PDCAAS) یک معیار پرکاربرد برای ارزیابی کیفیت پروتئین است. عوامل موثر بر هضم پروتئین شامل عوامل ضد تغذیه ای، روش های فرآوری و سن و گونه حیوان است.
5. عوامل مؤثر بر نیازهای پروتئینی
نیاز به پروتئین در میان گونه های جانوری، گروه های سنی و اهداف تولید متفاوت است. عوامل موثر بر نیاز پروتئین عبارتند از:
الف. نیازهای خاص گونه
– گونه های مختلف نیازهای پروتئینی متفاوتی دارند. به عنوان مثال، طیور معمولاً به سطوح پروتئین بالاتری نسبت به نشخوارکنندگان نیاز دارند.
ب. مرحله رشد
– حیوانات در حال رشد نسبت به حیوانات بالغ نیاز به پروتئین بیشتری دارند.
– حیوانات شیرده یا آبستن نیز به افزایش مصرف پروتئین نیاز دارند.
ج. اهداف تولید
– حیواناتی که برای تولید گوشت پرورش می یابند به طور کلی به جیره های پروتئینی بالاتری نسبت به حیواناتی که برای تولید شیر یا تخم مرغ پرورش می یابند، نیاز دارند.
- چالش ها و ملاحظات در تامین پروتئین
در حالی که پروتئین ضروری است، منبع و پایداری آن نگرانی های فزاینده ای است. چالش ها عبارتند از:
الف. اثرات زیست محیطی
– ردپای زیست محیطی تولید پروتئین، به ویژه از دامداری و کشت سویا، موضوعی نگران کننده است.
– تامین پایدار پروتئین برای به حداقل رساندن اثرات زیست محیطی ضروری است.
ب. منابع پروتئینی جایگزین
– اکتشاف منابع پروتئینی جایگزین مانند جلبک ها، پروتئین های تک سلولی و حشرات برای رژیم های غذایی پایدار دام مورد توجه قرار گرفته است.
پروتئین یک عنصر اساسی در تغذیه حیوانات است که نقشی اساسی در رشد، تولید مثل، عملکرد سیستم ایمنی و سلامت کلی ایفا می کند. درک انواع مختلف پروتئین، اسیدهای آمینه و منابع پروتئین برای کشاورزان و مراقبان حیوانات ضروری است تا اطمینان حاصل شود که دام و طیور آنها تغذیه مناسب مورد نیاز برای عملکرد مطلوب را دریافت می کنند. علاوه بر این، در نظر گرفتن جنبه‌های زیست‌محیطی و اخلاقی تامین پروتئین در کشاورزی مدرن برای ارتقای پایداری و شیوه‌های مسئولانه دامداری اهمیت فزاینده‌ای پیدا می‌کند.